Ekonomi

AÇIK - UÇLU FON (Open - end fund)

Sabit hisseli sermayesi bulunmayan menkul kıymetler yatırım fonu şek­li. Hisseler, yatırım fonunun port­föyüne katılma payını temsil eder. Fon, yeni hisse senedi çıkartıp halka sattıkça sermayesi de değişmiş olur. Aynı şekilde, yatırımcılar da ellerin­deki hisse senetlerini fona satabilir­ler. Açık - uçlu fonların tersi kapalı -uçlu fonlardır.

AÇIK - UÇLU YATIRIM ORTAKLIĞI

(Investmentrust) Menkul Kıy­metler Yatırım Ortaklığı.

AÇILIŞ BİLANÇOSU (Opening ba-lance sheet)

Bir işletmenin yeni bir hesap dönemi eşiğindeki durumunu gösteren bilanço. İlk defa faaliyete geçecek işletmeler için, faaliyet ön­cesi durumu yansıtır. Günümüzdeki uygulamaya göre, geçmiş dönemin kapanışına ve yeni dönemin açılışı­na ait durumlar ayrı ayrı bilanço­larda değil tek bir bilançoda göste­rilir. Diğer bir deyişle, kapanış bi­lançosu, gelecek dönemin açılışına uygun biçimde düzenlenmektedir. Hesapların son durumu yansıtacak biçimde düzenlenmesi kapanış ve açılış bilançoları arasındaki farkı ortadan kaldırmaktadır.

AÇIK TEKLİF USULÜ (Open bidding)

Genel bütçeye dahil daire­lerle, katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin ihale usullerinden birisi. Bu idare ve­ya bunlara bağlı dairelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira ve benzeri işlerinden tahmin edilen bedelleri her yıl Genel Bütçe Ka­nunu ile belirlenen bir tutarı geç­meyen ihaleler açık teklif usu­lüyle yapılabilir. Açık teklif usu­lüne göre ihaleler, isteklilerin teklif­lerini ihale komisyonları önünde sözlü olarak belirtmeleri suretiyle yapılır. Ancak istekliler, tekliflerini, ilanda belirtilen saate kadar komis­yon başkanlığına ulaşmış olmak ko­şuluyla, iadeli taahhütlü bir mektup­la da gönderebilirler, ilanda belirti­len ihale saati gelince, komisyon başkam, isteklilerin belgelerini ve geçici teminat verip vermemiş ol­duklarını inceleyerek, kimlerin iha­leye katılabileceğini bildirir. Katıla­mayacakların belge ve teminatları­nın geri verilmesi kararlaştırılır. Bu işlemler istekliler önünde bir tuta­nakla belirlenir. Tutanaktan sonra, ihaleye girmeyecekler ihale yerin­den çıkartılır. Diğer istekliler, önce şartnameyi imzaya, sonra da sıra ile tekliflerini belirtmeye çağırılır. Ya­pılacak teklifler ihaleye ait arttırma ve eksiltme kâğıdına yazılır ve tek­lif sahipleri tarafından imzalanır. İlk teklifler böylece belirlenir. Ko­misyon başkam posta ile yapılan teklifleri de okutarak kaydettirir. İhaleden çekilenler arttırma ve ek­siltme kağıdına kaydedilir ve imza­ları alınır. Sözlü ve yazılı son tek­lifler alındıktan sonra ihalenin so­nucu karara bağlanır. Karar, ita amirinin onayına tabi olmak kaydıy­la, ihalenin teklifte bulunanlardan birisine verilmesi, hiçbirine verilme­mesi veya belli bir süre sonra incelemede bulunularak verilmesi biçi­minde olabilir. Karar özeti komisyon başkanı ve üyeler tarafından imza­lanarak durum hazır bulunanlara bildirilir (Kapalı Teklif Usulü, Pazarlık Usulü, Devlet thale Kanu­nu).

AÇIKTAN SATIŞ (Short sale)

"Aliv­re satış", "kısa satış" gibi deyimlerle de ifade olunur. Bir mal, döviz veya menkul değerin ilerde fiyatınm dü­şeceğini tahmin eden kimsenin, bu fiyat düşüşünden yararlanmak için, söz konusu ekonomik varlıkları bu-güıiden yüksek fiyatla satması ve teslimini ilerde yapmasma dayanan bir işlem şeklidir. Satıcı bu varlık­ları bugünden yaptığı satış sözleş­mesi ile satarken henüz bunlara sa­hip bulunmamaktadır. Yani henüz sahibi bulunmadığı şeyleri satmak­tadır. Öyle ummaktadır ki yarın fi­yatlar düşecek ve o da bu düşük fi­yattan sattığı şeyi satın alarak alıcı­sına devredecektir. Dolayısıyla satış sözleşmesindeki yüksek fiyatla satın aldığı düşük fiyat arasındaki fark satıcının kârını oluşturacaktır. Bu­nunla birlikte, burada açıklanan davranışlar bir spekülasyon niteli­ğindedir. Çünkü, eğer açıktan satış yapan kişi tahminlerinde yanılırsa, yani sattığı mal, döviz veya menkul değerin gelecekte fiyatı yükselirse bundan bir zarara uğrar. Oysa bir tüccar güvenceli hareket etmek zo­rundadır. Açıktan satışlarda ne şe­kilde güvence sağlanabilir?

Bunun yolu satış işlemine ters yönde ikin­ci bir işlem yapmaktır. Yani, bir ma­lı gelecekte teslim kaydıyla satan tüccar aynı anda, aynı miktar malı yine gelecekte teslim kaydıyla satın alır. Dolayısıyla eğer gelecekte fiyat­lar düşecek olursa sattığı maldan uğrayacağı kaybı, satın aldığı mal­dan sağlayacağı aynı miktar kazanç­la dengelemiş olur. Kuşkusuz bu iş­lemleri yaparken aldığı komisyon ise onun normal kazancını oluştur­maktadır. Burada açıklandığı gibi, mal ve döviz konusundaki açıktan satış işlemlerinde satılan malların teslimi gelecekte belirli bir tarihte yapılır. Bu konuda menkul değerler­de bir farklılık vardır. Açıktan satı­lan bir menkul değerin alıcısına tesjim edilmesi gerekir. Dolayısıyla satıcı, sattığı hisse senedine sahip bulunmasa da bunu ödünç alıp alıcı­ya devretmek zorundadır.