Ekonomi Sözlüğü - A Harfiyle
Ekonomi Sözlüğü - B Harfiyle
AÇIĞA SATIŞ (Short selling)
Menkul değer ve döviz borsalarıyla ilgili bir kavram. Borsa oyuncusunun, ilerde değerinin düşeceğini tahmin ettiği bir menkul değeri veya dövizi gelecekte teslim kaydıyla bugünden satması. Borsa oyuncusu, sattığı hisse senedini ya da dövizi ileride daha düşük fiyattan satın alıp sahibine teslim etmeyi ummaktadır. Eğer tahminleri tutarsa bundan bir kazanç sağlar, aksi halde bir zarara uğrar (Spekülâsyon). Satışı yapan bugünden satışı yaparken henüz sattığı şeye (döviz veya menkul değer) sahip değildir. Bunu ileride ucuz fiyattan satın alıp teslim etmeyi düşünmektedir. O nedenle buna "açığa satış" denmiştir.
AÇIĞA İMZA (Blank signature)
Bir senedin ya da mali belgenin, koşulları tamamen veya kısmen sonradan yazılmak üzere ilgililer tarafından imzalanması durumudur. Örneğin borcun tutarı, sözleşmenin süresi, ödeme koşulları, sonradan yazılmak üzere sözleşme metninde boş bırakılır. Bu şekilde tarafların boş kâğıda imza atıp, sözleşmenin sonradan tamamlanması durumlarına iş hayatında oldukça sık rastlanabilir. Bunun bir şekli de örneğin sözlü anlaşma sağlandıktan sonra taraflardan birinin boş kâğıdı imzalayıp karşı tarafa vermesidir. Açığa imza yoluyla sözleşme yapılması tarafların birbirine tam güven duydukları ya da sözleşmenin niteliğinin zorunlu kıldığı durumlarda baş vurulan bir yoldur.
ACYO (Agio) nedir
Kökeni îtalyanca'daki "aggio" kelimesidir. Genel anlamıyla "fark" demektir. Eski dönemlerde madeni paranın maden değeri ile nominal değeri arasındaki farkı ifade için kullanılırdı. Sonraları banka veya bankerler tarafından satılan dövizler karşılığında alman ücrete acyo denildi. Giderek bankaların bütün işlemleri üzerinden aldığı ücretlere de bu ad verilmiştir. Buna göre, havale acyosu, senet acyosu, kefalet mektupları acyosu gibi çeşitli kullanış alanları vardır. Fakat daha çok senetler üzerinden hesaplanan para farkı ve komisyon gibi tutarların toplamını ifadede kullanılır. Bu gibi tutarlar genellikle, senetlerin nominal değerlerinin belirli bir yüzdesi biçiminde hesaplanır
ACİZ VESİKASI nedir (Certificate of in-solvency)
İcra yoluyla alacağını alamayan alacaklıya, ödenmemiş alacağı için verilen belge. İflâs Masa-sı'ndan alacağının tamamını sağlayamayan alacaklıya, ödenmemiş kısım için verilen belge de aciz vesikasıdır.
ACİZ (Insolvency) Nedir
Bir tacirin borçlarını ödeyemeyecek durumda olması. Hakkında iflâs işlemi başlatılan tacir acz içinde sayılır.
ACENTA (Agency) nedir
İtalyanca'daki "agente" kelimesinden geçmiştir. Belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak bir firma adına sözleşmelere aracılık eden ya da bu sözleşmeleri o firma adına yapmayı meslek edinen kişiye acenta ve bu tür işletmelere de acentalık denir. Acen-tanın özellikleri, bağımsızlık, süreklilik ve bir başka işletme adına alım - satım sözleşmelerine aracılık etmektir. Acentanın, adına sözleşme yaptığı firma ile arasında ticari temsilcilik, satış memurluğu ya da müstahdemlik gibi bir sıfatı bulunmaz. Acenta, hizmetleri karşılığında bir komisyon alır. Prensip olarak, aynı yer ve bölge içinde ve aynı ticaret dalı için birden fazla acenta tayin edilmez. Acenta kendisine bırakılan bölge içinde temsil ettiği firmanın işlerini görmek ve çıkarlarını korumakla sorumludur. Sanayinin gelişmesiyle birlikte, yığın üretimi yöntemlerine geçilmiş, böylece üretilen çok miktardaki malın geniş alıcı çevrelerine arz edilmesi önem kazanmıştır. Sonuç olarak, birçok büyük işletme, bulunduğu yer dışındaki bölgelerde bağımsız çalışan fakat sürekli şekilde kendi mallarını pazarlayan acenta gibi aracılardan yararlanmak yoluna gitmiştir.
ACCEPTING HOUSES
Özellikle İngiltere'de XIX. asırda önemli gelişme gösteren bir mali işletme türüdür. Bu ülkede bazı büyük firmalar yerli ve yabancı müşterilerin senetlerine garanti vermek ya da bunları "kabul" etmek şeklinde faaliyet gösteriyorlardı. Bunlara "merchant bankers" da denir. Bu ticarethaneler diğer işlerini bırarak yalnız kabul kredileri üzerinde faaliyet göstermişlerdir. Ticari senetlerin üzerine imza koymalan yani bunlara "kabul" vermeleri, söz konusu senetlere olan güveni artırarak, mali piyasalarda bunların el değiştirmesini kolaylaştırır. Bu işlemler giderek bankacılığın bir uzmanlık dalı durumuna gelmiştir. Bununla birlikte, çoğu accepting house'lar zamanla diğer ticari bankacılık faaliyetleriyle de uğraşmaya başlayarak faaliyet alanlarım genişletmişlerdir. Bugün Londra'da faaliyet gösteren azımsanma-yacak sayıda accepting house'ler vardır. Bunların tümü Accepting Houses Committee adlı bir kuruluş içinde toplanmışlardır.
ABSENTİZM (Absentism)
İngilizce' de "yok", "mevcut olmayan" anlamındaki "absent" kelimesinden gelir. Şu iki anlamda kullanılır : 1. Tarımda toprak sahiplerinin bizzat kendilerinin işletmedikleri ya da toprağının başında bulunmadıkları bir işletme rejimi, 2. İşçilerin hastalık, izin veya grev gibi bir nedene bağlı olmaksızın tamamen kendi istekleri ile çalışmadan geçirdikleri iş günleri.
ABONE (Subscription)
Fransızca "abonne" kelimesinden gelir. Peşin para ödeyerek bir şeye, belirli bir süre alıcı olma durumudur. Örneğin, bir dergi veya gazeteye abone olmak gibi. "Abonman" da "abonne-ment"in dilimize geçmiş şeklidir, abone olma işlemini ifade eder : Otobüs abonmanı, elektrik abonmanı gibi.
ABLUKA (Blokage)
İtalyanca "ab-loco" kelimesinden gelir. Bir ülkenin askeri güç kullanarak başka bir devletin dış dünya ile olan her türlü bağlantısını kesmesi anlamına gelir. Bunun için ülke sınırları denizden ve karadan kuşatma altına alınır. Askeri ablukanın yanında bir de ekonomik ambargo vardır. Bu ise hasım ülkeye savaşta kullanılabilecek malzemelerin satışının yasaklanması demektir.
ABD-KANADA SERBEST TİCARET BÖLGESİ
(US . Canada Free Trade Association).
1988 yılında ABD ile Kanada arasında sanayi malları üzerinde kurulan bir serbest ticaret bölgesidir. Bu ülkeler aralarındaki ticareti tamamen serbestleştirmeyi amaçlamaktadırlar. Ancak dışa karşı her ülke kendi özel tarifelerini uygulamaya devam edecektir. ABD -Kanada Serbest Ticaret Bölgesi'nin on yıllık bir sürede tamamlanması ön görülmüştür (Gümrük Birliği).